Orde van het Gulden Vlies

Al vanaf het vroegste begin zijn de Haagse Gulden-Vliesborden regelmatig gerestaureerd. In vroegere tijden betekende ‘restaureren’ vaak ‘bijschilderen en overschilderen’. Het originele schilderwerk lag daardoor soms eeuwen verborgen onder latere toevoegingen. Gwendoline Fife, hoofdconservator bij SRAL en projectleider van de behandeling van de Gulden-Vliesborden, en kunsthistoricus Marjolijn Kruip deden gezamenlijk enkele bijzondere ontdekkingen.

“In de twintig jaar dat ik dit werk doe, is het de eerste keer dat ik schilderijen tegenkom die zo veel en zo grootschalig zijn overgeschilderd, en dat ook nog eens over zo’n lange periode”, aldus Fife. Kruip, die het historische en heraldische onderzoek van dit project uitvoerde, benadrukt: “Bijzonder is dat de overschilderingen gedateerd en geïnterpreteerd konden worden. Als ware detectives konden we het handelen en de keuzes van eerdere restauratoren in kaart brengen.”

Soms leidden vroegere ingrepen tot lastig beslissingen, zoals in het geval van het wapenbord van Frank van Borssele. In de achttiende eeuw werden delen van de houten planken vervangen. Links en rechts is het zestiende-eeuwse origineel te zien en in het midden de latere schildering. Samen met de Begeleidingscommissie werd besloten dat in de kwaliteit mindere overschilderingen die het detailrijke origineel bedekten, verwijderd zouden worden. De consequentie daarvan is nu nog te zien met het blote oog, daar waar de meest rechtse zuil en dwarsbalk in het wapenschild ietwat verspringen (link, Z03).

Wist-je-dat:
De planken van N05 (link, N05) en N15 (link, N15) van dezelfde boom komen? Tijdens het restauratieproject werd het hout van de Gulden-Vliesborden dendrochronologisch, dat wil zeggen op jaarringen, onderzocht.

Maar bovenal bleek uit het meest recente restauratieproject de kwaliteit van de originele schilderingen en de gebruikte materialen. Dit tekent het vakmanschap van de zestiende-eeuwse heraldische schilder.