Orde van het Gulden Vlies

Een nieuwe ridderorde voor de Bourgondische hertog

In 1430 richtte Filips de Goede van Bourgondië (1396-1467) de Orde van het Gulden Vlies op. Deze exclusieve ridderorde was vooral een middel om edellieden aan zijn persoon en wijdverbreide dynastie te binden. Dat was, gezien de vele verspreide gebieden die de Bourgondische vorst bezat, een tactische zet.

Via de orde oefende Filips de Goede controle uit over zijn territoria. Dat stelde de vorst in staat om zijn macht te versterken en uit te breiden. De ridderorde verdedigde ook het christelijke geloof en het ridderideaal waarin trouw, dienstbaarheid en eer centraal stonden.

De Orde van het Gulden Vlies bestond aanvankelijk uit vierentwintig ridders en vier officieren: een schatbewaarder, een wapenmeester, een kanselier en een griffier. Aan het hoofd stond soeverein Filips de Goede.

In de jaren die volgden breidde het aantal Vliesridders zich uit. Een Vliesridder behoorde tot de loyaalste vertrouwelingen en tot de belangrijkste bondgenoten van de vorst. Vliesridder was je voor je leven. Men kon die benoeming alleen herroepen als een ridder de statuten (de regels) van de orde had geschonden.

Vergaderen in de machtigste steden

Op onregelmatige tijden kwamen de Vliesridders op verzoek van hun soeverein bijeen in verschillende steden binnen de Bourgondische gebieden. De keuze voor een specifieke stad was afhankelijk van de politieke omstandigheden.

Tijdens de bijeenkomsten, zogenaamde kapittels, wisselden vergaderingen, kerkdiensten en diners elkaar af. Er werden politieke kwesties besproken, ordeleden bestraft, en nieuwe ridders gekozen. Nieuw gekozen ridders moesten een eed afleggen op een speciaal kruis, het Schwurkreuz. De kapittels duurden dagen, soms zelfs weken lang.
En deze bijeenkomsten gingen altijd gepaard met pracht en praal en festiviteiten in de stad.

Het Gulden Vlies als heilige graal

De naam van de ridderorde, het ‘Gulden Vlies’, verwijst naar de Griekse mythe van Jason en de Argonauten die volgens het verhaal een wonderlijk gouden ramsvlies veroverd hadden. Hét symbool van de ridderorde is dan ook een ketting met een gouden (gulden) ramsvacht als hanger.

Met de keuze voor dit klassieke symbool, gaf Filips de Goede de ridderorde historisch belang. Zo werd het een waardige tegenhanger voor de Engelse, zeer prestigieuze Orde van de Kousenband en de legendarische Ridders van de Ronde Tafel. Niet de Heilige Graal, maar het Gulden Vlies was nu de kostbare schat waarnaar men op zoek was. Ook het Bijbelse Gulden Vlies van Gideon speelde een rol in de symboliek van de christelijke ridderorde.